انواع مزیت رقابتی | مزیت رقابتی مناسب کسب و کار شما کدام است؟

تعریف مزیت رقابتی

انواع مزیت رقابتی به این دلیل نام گذاری شده که یک کسب و کار این قابلیت را داشته باشد که محصولات و خدمات خود را با شرایط ویژه و منحصر به فردی نسبت به سایر رقبا وارد بازار کند یا به کاربران عرضه کند، در نتیجه قطعاً میزان فروش این کسب و کار نسبت به رقبا بالاتر خواهد بود. برای هر کسب و کاری تعداد زیادی رقیب وجود دارد. این رقبا از نظر ویژگی‌های محصول یا کسب و کار با یکدیگر متفاوت هستند.

مثلاً ممکن است یکی از کسب و کارها قیمت پایین‌تری برای محصولات خود داشته باشد و دیگری کیفیت بهتری را ارائه دهد. هر کدام از اینها به نوعی مزایا و معایب به شمار می‌آید.

به عنوان مثال برای افرادی که توانایی پرداخت قیمت‌های بسیار زیاد برای محصولات با کیفیت را ندارند، کسب و کار با قیمت پایین‌تر کاملاً مناسب خواهد بود. از طرفی برخی افراد به کیفیت و برند اهمیت بسیار زیادی می‌دهند و قیمت اهمیت چندانی برای آنها ندارد. بنابراین این دو کسب و کار در شرایط مساوی نسبت به دیگری برتری ندارد.

اما هنگامی که یکی از این شرکت‌ها به شرایط منحصر به فردی دست پیدا کند که برند آنها شناخته شده و به افزایش فروش کسب و کار ختم شود، در واقع به مزیت رقابتی رسیده‌اند.

یکی از علت‌هایی که انواع مزیت رقابتی طی چند سال اخیر برای کسب و کارها بسیار مهم شده است این است که هر سازمان امروزه به کمک انواع مزیت رقابتی قادر است شبکه‌ها و کانال‌های توزیع محصولات یا خدمات خود را افزایش دهد. در نتیجه فروش بیشتری نیز خواهد داشت.

بررسی انواع مزیت رقابتی

همانطور که گفته شد، مزیت رقابتی انواع مختلفی دارد. بنابراین کسب و کارها باید با تنوع مزیت رقابتی آشنا شوند و متناسب با کسب و کار خود فعالیت‌هایی برای دستیابی به رشد و پیشرفت را انجام دهند. در در ادامه انواع مزیت رقابتی را برای شما بیان می‌کنیم.

لازم به ذکر است که بررسی انواع مزیت رقابتی به صورت مقابل هم انجام می شود تا روند انجام پروسه ساخت مزیت به خوبی در بازار رقابت تصویر سازی شود. (ملموس شدن توضیحات)

1.مزیت رقابتی موقعیتی – مزیت رقابتی پویا

یکی از انواع مزیت رقابتی، مزیت موقعیتی در مقابل مزیت پویا است. در واقع مزیت موقعیتی همانطور که از نام آن مشخص است با توجه به موقعیت و دارایی‌ها و داشته‌های هر کسب و کار باعث پیشرفت میان بازار و مردم می‌شود.

این مورد را در برخی از کسب و کارها به وفور می‌بینیم. این دارایی می‌تواند هر چیزی باشد. حتی داشتن یک ارتباط خوب با صنایع بالایی نیز نوعی مزیت موقعیتی به حساب می‌آید.

مثلاً اینکه شما به طور کلی سرمایه و دارایی بسیار زیادی داشته باشید که بخواهید آن را برای کسب و کار خود خرج کنید نیز نوعی مزیت موقعیتی است. این نوع مزیت معمولاً ایستا است و نقش پویا یا جنبشی ندارد.

·         انواع مزیت رقابتی موقعیتی

مزیت موقعیتی خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شود.

• یکی از انواع مزیت موقعیتی بر اساس ویژگی‌های کارکنان است. ممکن است افرادی که در یک سازمان یا کسب و کار کار می‌کنند، بسیار متخصص و با مهارت باشند.
  همچنین مدیران سازمان یا مدیرعامل ممکن است توانایی بالایی در کنترل اوضاع و شرایط داشته باشد. در صورتی که فرهنگ و ویژگی مثبت در فضای کاری در جریان باشد، مزیت موقعیتی در کسب و کار برقرار است. بنابراین یکی از انواع مزیت موقعیتی مربوط به استعدادهای کارکنان و استعدادهای مدیران و توانایی کنترل اوضاع و همچنین ارتباط و برخورد مناسب در بین کارکنان و کارفرماست.
• همچنین بازار و منطقه جغرافیایی نیز به نوعی مزیت موقعیتی به شمار می‌آید. فرض کنید شما محصولی تولید می‌کنید که بازار نیاز بسیار زیادی به آن دارد و رقبای چندانی نیز ندارید. در این حالت شما دارای یک مزیت موقعیتی هستید. اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که مردم آن منطقه به برخی از محصولات و خدمات نیازمند هستند و کسب و کار یا سازمان شما این محصولات و خدمات را تولید می‌کند، در نتیجه شما از لحاظ جغرافیایی نیز دارای مزیت موقعیتی هستید.
• همچنین مزیت موقعیتی بر حسب دسترسی نیز دسته بندی می‌شود. اینکه ارتباط شما با همکاران و کسب و کارهای دیگر به چه صورت است یا برخی از صنایع بالایی از شما حمایت می‌کنند یا خیر به نوعی مزیت موقعیتی محسوب می‌شود.

مزیت موقعیتی همواره در مقابل مزیت پویا یا جنبشی قرار دارد. زیرا تعاریف و ویژگی‌های هر کدام با یکدیگر متفاوت است.

 کسب و کاری که دارای مزیت پویاست، برخلاف مزیت موقعیتی همواره در حال پیشرفت و فعالیت است. این کسب و کار بر حسب دارایی‌ها و ارتباط‌های خوب و داشته‌های خود فعالیت نمی‌کند. بلکه با توانایی‌های علمی و لحظه‌ای خود به سمت جلو حرکت می‌کند.

این شرکت‌ها همواره به دنبال خلاقیت و نوآوری و همچنین به روزرسانی محصولات و خدمات خود برای ارائه به مشتریان هستند. به همین دلیل همیشه نسبت به سایر رقیبان بهتر عمل کرده‌اند و برند محبوب‌تری بوده‌اند. در مزیت پویا یا جنبشی، کسب و کار به توانایی‌ها و قابلیت‌های خود نگاه می‌کند و به خوبی بررسی می‌کند که چه استعدادها و قابلیت‌هایی در زمینه علمی یا عملی دارد.

2.مزیت رقابتی متجانس – مزیت رقابتی نامتجانس

مزیت متجانس در مقابل مزیت نامتجانس یکی دیگر از انواع مزیت‌های رقابتی است. هر دو مزیت‌های موقعیتی و مزیت‌های پویا در این دسته قرار می‌گیرند. زیاد فرقی ندارد که شرکت به صورت مزیت موقعیتی فعالیت می‌کند یا مزیت پویا.

مزیت متجانس به شرایطی گفته می‌شود که یک یا چند کسب و کار همگی مشغول به تولید یک محصول با ویژگی‌های کاملاً یکسان و مشابه باشند. از طرفی این شرکت‌ها یا کسب و کارها از منابع یکسانی نیز برای تولید محصولات خود استفاده کنند. بنابراین روش تولید، ویژگی‌های نهایی محصول و منابع اولیه همه یکسان هستند.

چه چیزی قادر است کسب و کارها را نسبت به یکدیگر متمایز کند؟

در واقع در این حالت فعالیت و اثربخش بودن کسب و کار است که باعث دیده شدن آن می‌شود.

به عنوان مثال ممکن است چند کسب و کار همگی مشغول به تولید نوعی دارو برای درمان بیماری آنفولانزا باشند. شرکتی قادر است در این میان موفق‌تر باشد که با وجود تولید داروی مشابه، بهتر از سایر رقبا خود را به مشتریان نشان دهد.

از طرفی هنگامی که یک شرکت بتواند با وجود شرایط سخت اقتصادی و رقبایی با فعالیت مشابه دوام بیشتری در بازار داشته باشد، به مزیت رقابتی متجانس دست پیدا کرده است. مثلاً از استراتژی‌های مناسب بازاریابی و فروش استفاده کند. در مقابل مزیت متجانس مزیت نامتجانس قرار دارد. در این حالت تعریف مزیت نامتجانس بسیار ساده خواهد بود.

شرط اصلی و مهم در وضعیت نامتجانس

شرط اصلی و مهم در وضعیت نامتجانس این است که همۀ رقبا با یکدیگر شرایط متفاوتی دارند. در حالی که همه آنها یک محصول را تولید می‌کنند، اما ویژگی‌های محصول، روش تولید و منابع اولیه آنها متفاوت است. حتی ممکن است قیمت فروش آنها نیز با یکدیگر تفاوت داشته باشد.

بدیهی است که در مزیت نامتجانس فعالیت و نشان دادن برند خود به مردم راحت‌تر خواهد بود. زیرا شما می‌توانید به شکل منحصر به فرد یک ویژگی خاص را به محصول خود اضافه کنید که هیچ رقیب دیگری به آن دست پیدا نکرده است. بنابراین ممکن است که مشتری وفادار خود را پیدا کنید که فقط به برند شما علاقه داشته باشد.

3.مزیت رقابتی مشهود – مزیت رقابتی نامشهود

برای اینکه تفاوت مزیت مشهود در مقابل مزیت نامشهود را متوجه شوید، برای شما مثالی بیان می‌کنیم. فرض کنید دو آشپز هر دو قصد دارند یک کیک وانیلی درست کنند. هر دو از مواد اولیه یکسان مثل تخم مرغ، آرد، بکینگ پودر، وانیل و لوازمی مانند این استفاده می‌کنند. پس از اینکه مسابقه آشپزی تمام شد، وقتی که تست نتایج شروع می‌شود، داور متوجه می‌شود که کیک یکی از آشپزها بهتر و خوشمزه‌تر بوده است.

در حالی که هر دو از مواد اولیه یکسان استفاده کرده‌اند. علت آن در واقع داشتن مزیت مشهود در مقابل مزیت نامشهود است.  گاهی اوقات برخی از صنایع دارای لوازم و ابزارهای یکسانی هستند. مثلاً ماشین آلات صنعتی و مواد اولیه شرکت و سازمان ها یکسان است. اما یکی موفق‌تر عمل می‌کند. به دلیل اینکه دارای مزیت نامشهود هستند.

مزیت نامشهود به تمامی ابزارهایی گفته می‌شود که با چشم دیده نمی‌شود. مثل قدرت‌های تجاری، بار علمی بالا، رمز و راز کسب و کار و فروش که به شکل پنهان و نامشهود هستند و باعث رشد هر کسب و کاری می‌شود.

4.مزیت رقابتی ساده – مزیت رقابتی مرکب

هر کسب و کار برای اینکه به انواع مزیت رقابتی دست پیدا کند، می‌تواند از راه‌ها و روش‌های مختلفی استفاده کند. برخی از کسب و کارها تنها یک مزیت را انتخاب می‌کنند و ممکن است که تنها از راه مزیت موقعیتی برای رشد و پیشرفت استفاده کنند. داشتن امکانات مختلف مثل ارتباط خوب با سایر همکاران، مثالی از این موضوع است.

در مقابل برخی از کسب و کارها ترجیح می‌دهند که از مزیت مرکب استفاده کنند. یعنی به شکل همزمان از چند مزیت رقابتی و افزایش موقعیت جایگاه خود در میان رقبا استفاده می‌کنند.

بدیهی است کسب و کاری که ترجیح می‌دهد از چندین مزیت برای رشد و پیشرفت خود استفاده کند، باید کار سختی را انجام دهد. در نتیجه روی بازار و جامعه هدف اثر بخش‌تر بوده و عملکرد او نیز بهتر خواهد بود. امروزه اکثراً از چندین نوع راز و رمز علمی در کسب و کارهای مختلف استفاده می‌شود.

مثلاً مشاهده می‌کنیم که برخی محصولات آشامیدنی یا خوردنی که در دنیا تولید می‌شوند، به عنوان یک برند شناخته شده و محبوب هستند. زیرا پشت آنها بار علمی بالا همراه با توانایی پرسنل و کارکنان آمیخته شده است که در کنار یکدیگر یک مزیت ترکیبی را ایجاد می‌کند.

5.مزیت رقابتی موقت – مزیت رقابتی پایدار

برخی از کسب و کارها از مزیت موقت برای افزایش موقعیت و جایگاه خود استفاده می‌کنند. همانطور که مشخص است، این مزیت‌ها به علت موقت بودن ممکن است پس از مدتی دیگر برای کسب و کار کارایی نداشته باشند. همچنین بقیه رقیبان در صورتی که تلاش بیشتری کنند، می‌توانند به راحتی به این نوع مزیت موقت دست پیدا کنند.

از مزیت موقت معمولاً برای رشد اولیه استفاده می‌شود. همه کسب و کارها علاقه‌مند هستند در ابتدای شروع کار و فعالیت خود یک جهش بزرگ داشته باشند تا بتوانند تا حد زیادی به رقبای خود نزدیک شوند و هنگامی که به جایگاه مناسبی برسند، دیگر از مزیت رقابتی استفاده نمی‌کنند.

اگر چه ادامه ندادن مزیت رقابتی برای افزایش جایگاه در میان رقبا اصلاً مناسب نیست، اما اگر هدف کسب و کار رسیدن به یک نقطۀ امن باشد، قابل توجیه است.

در مقابل مزیت موقت هر کسب و کار قادر است از مزیت پایدار استفاده کند. بر خلاف مزیت موقت، مزیت پایدار دوام و طول عمر بالایی دارد. یک کسب و کار قادر است برای سال‌های طولانی از این مزیت استفاده کند.

نمونه آن در برندهای محبوبی مثل شرکت اپل است که سالیان سال است که توانسته است رمز و راز کار خود را حفظ کند و هیچ کمپانی دیگری نتوانسته است به آن دسترسی داشته باشد. از طرفی هدف این کسب و کارها فقط رسیدن به یک نقطه امن نیست، بلکه این کسب و کارها بیشتر علاقه دارند که همیشه منحصر به فرد بمانند و از این طریق فروش بیشتری داشته باشند.

 سخن پایانی

 در این مقاله از مجموعه آکادمی بازار دربارۀ انواع مزیت رقابتی صحبت شد. وجود مزیت رقابتی لازمه هر کسب و کاری است تا بتواند آن را به یک نقطه مناسب در میان رقیبان برساند. اگر کسب و کارها نتوانند به رقیبان خود نزدیک شوند، در نتیجه تأثیر چندانی بر روی بازار مصرف‌کنندگان نخواهند گذاشت.

یکی از مشکل‌ترین کارها برای هر کسب و کار نوپا برندسازی است که یکی از مراحل مزیت رقابتی به شمار می‌آید. بنابراین اگر قصد دارید که یک کسب و کار بزرگ و توسعه یافته ایجاد کنید که به راحتی از بین نرود، باید حتماً برنامه‌ای برای ایجاد مزیت رقابتی در آن قرار دهید.