عزت نفس
در واقع افرادی که عزت نفس دارند خود را همانگونه که هستند می‌پذیرند، به کارهای خود افتخار می‌کنند و به خودشان ایمان دارند. بالعکس، افرادی که عزت نفس پایینی دارند، احساس بدی نسبت به خودشان دارند، به خودشان سخت می‌گیرند و تصور می‌کنند به اندازه کافی خوب نیستند.
در این زمینه بهتر است مقاله با خصوصیات افراد موفق آشنا شوید را مطالعه کنید. همچنین آکادمی بازار با مدیریت دکتر احمد محمدی، دوره‌های آموزشی مختلفی را برگزار می‌کند که در این راه همراه شما هستند.
عزت نفس از چه چیزی سرچشمه می گیرد؟
چه کسانی احساس عزت نفس را در زندگی به ما می‌آموزند؟ پدر و مادر، معلم‌ها و افراد تاثیر گذار در زندگی. افرادی که در زندگی ما حضور دارند می‌توانند در احساسی که نسبت به خودمان داریم تاثیر مستقیمی داشته باشند. هنگامی که فردی بر یک رفتار یا ویژگی مثبت ما تمرکز می‌کند، ما نیز احساس خوشایندی به خودمان پیدا می‌کنیم.
هنگامی که مرتکب اشتباهی می‌شویم و افراد زندگیمان صبوری می‌کنند، ما یاد می‌گیریم که خود را همانگونه که هستیم بپذیریم. با این حال گاهی اوقات افراد حاضر در زندگی ما، برخی از رفتار یا ویژگی‌هایمان را مورد نقد و نکوهش قرار می‌دهند. در این صورت ممکن است ما تحت تاثیر نقد و نکوهش آنان قرار بگیریم و به سختی احساس خوشایند و رضایت نسبت به خودمان داشته باشیم.
آزار و اذیت، نقد نابجا از رفتار، خصوصیات اخلاقی یا ویژگی ما و سرزنش از سوی خانواده یا دوستان و حتی خودمان باعث می‌شود عزت نفس کمتری داشته باشیم.
صدای درونی
هر حرفی که به خودتان می‌زنید و هر احساس که نسبت به خودتان دارید، نقش مهمی در میزان عزت نفس شما دارد. در واقع شما ممکن است با صدای درونی خود به خودتان بگویید: «من یک بازنده هستم.» یا «من هیچگاه نمی‌توانم با کسی دوست شوم.»
در واقع همین جملات به ظاهر ساده که در درون ذهن‌تان می‌شنوید و تکرار می‌کنید باعث می‌شود که عزت نفس‌تان پایین بیاید. با این حال می‌توانید با تغییرات ساده‌ای صدای درون ذهن خود را به نحو مثبت تغییر دهید و عزت نفس‌تان را بیشتر کنید. برای مثال: «من این بار برنده نشدم … اما شاید دفعه دیگر برنده خواهم شد.» یا «شاید بار دیگر یک دوست خوب پیدا کنم.»
گاهی اوقات صدای درون ذهن‌مان باعث می‌شود که به خودمان سخت بگیریم. با این حال شما می‌توانید کنترل احساس و ذهن‌تان را به دست بگیرید. بنابراین شما می‌توانید با تمرین‌های کوچک و ساده صدای درون ذهن‌تان را کنترل کنید و دیدگاهتان را به نحو مثبت تغییر دهید.
یادگیری
سرچشمه عزت نفس می‌تواند یادگیری باشد. چرا که هنگامی که موضوع تازه‌ای می‌آموزیم، احساس خوشایندی نسبت به خودمان پیدا می‌کنیم. هر یادگیری و آموزشی (حتی اگر کوچک باشد) می‌تواند به میزان عزت نفس ما کمک کند. بنابراین فکر کنید که چه کاری دوست دارید انجام دهید و چه کاری شما را خوشحال می‌کند.
برای مثال سعی کنید نقاشی بیاموزید، یک ورزش جدید تمرین کنید، با حیوانات ارتباط برقرار کنید یا تهیه یک غذای جدید را بیاموزید. با این حال، گاهی اوقات خیلی به خودمان سخت می‌گیریم و نمی‌پذیریم کاری که انجام می‌دهیم به اندازه کافی خوب است. اگر فکر می‌کنید: «این کاری که انجام می‌دهم خوب نیست»، «من عالی نیستم» یا «من از پس این کار برنمی‌آیم.» بهتر است بر عزت نفس خود تمرکز بیشتری کنید.
ویژگی های عزت نفس بالا چیست؟
افرادی که عزت نفس بالایی دارند، از زندگی خود لذت می‌برند و به تجربیات جدید خوش آمد می‌گویند. اصولا افرادی که عزت نفس بالایی دارند، ویژگی‌های زیر را در خودشان احساس می‌کنند:
- منطقی هستند.
- بصیرت و آگاهی بالایی دارند.
- خلاقیت دارند.
- در زندگی مستقل هستند.
- انعطاف پذیر هستند.
- شرایط متفاوت را مدیریت می‌کنند.
- اشتباهات خود را می‌پذیرند.
- نسبت به زندگی خوش بین هستند و نیمه پر لیوان را می‌بینند.
- کنجکاو هستند.
- مشتاق یادگیری هستند.
- نقد و انتقاد صحیح را می‌پذیرند.
- به توانایی خود ایمان دارند.
- در زندگی آرامش دارند.
- اعتماد به نفس کودکان بالایی دارند.
ویژگی های عزت نفس پایین چیست؟
افرادی که عزت نفس پایینی دارند، خودشان را دوست ندارند و همیشه در انتظار اتفاقات بد و ناگوار هستند. ممکن است این افراد ویژگی‌های زیر را داشته باشند:
- بی منطق هستند.
- همیشه حالت تدافعی دارند.
- به خودشان و توانایی‌شان شک دارند.
- بدبین هستند و نیمه خالی لیوان را می‌بینند.
- منفی نگر هستند.
- حقیقت را نمی‌بینند و نمی‌پذیرند.
- رفتارشان را بیش از حد کنترل می‌کنند.
- به خودشان و دیگران بیش از حد سخت می‌گیرند.
- از اعتماد به دیگران می‌ترسند.
- از تجربیات تازه می‌ترسند.
- به سرعت خشمگین می‌شوند.
- انتقاد را نمی‌پذیرند.
- از ندانستن و بی‌اطلاعی می‌ترسند.
- ذهن بسته‌ای دارند.
- ایده‌های جدید را نمی‌پذیرند.
- شرایط پر فشار را مدیریت نمی‌کنند.
چرا عزت نفس اهمیت دارد؟
در بخش زیر به اهمیت عزت نفس در زندگی می‌پردازیم. در واقع اگر عزت نفس بالایی در زندگی داشته باشید، تاثیرش را در زندگی مشاهده می‌کنید.
۱. شما می توانید خودتان باشید
هدف نهایی هر فردی در زندگی، شاد بودن است. بنابراین ما زمانی به معنای واقعی شاد هستیم که خود حقیقی‌مان باشیم. چرا که ما هدف، ویژگی، ارزش، دیدگاه به زندگی و اهداف مخصوص به خودمان را داریم که شبیه به هیچ کس نیست. ممکن است تصور کنید افراد خانواده و دوستان روی شما و زندگی‌تان تاثیر مستقیم می‌گذارند.
بله! آنان ممکن است تاثیر گذار باشند. اما اگر زندگی شما همیشه بر طبق انتخاب دیگران باشد، هرگز خوشحال نخواهید بود.
۲. چالش های جدید را می پذیرید
هر چالشی در زندگی باعث می‌شود که از منطقه امن خود خارج شوید و در دو حالت شرایط را مشاهده کنید:
- شما می‌توانید به این شرایط به گونه‌ای نگاه کنید که گویی برای اولین بار صورت می‌گیرد. در این صورت ممکن است از چالش فرار کنید و در منطقه امن خود باقی بمانید.
- شما متوجه می‌شوید که پیش از این هرگز این چالش را انجام نداده‌اید، اما می‌خواهید یک تجربه تازه کسب کنید.
اولین واکنش نشان می‌دهد که فرد عزت نفس پایینی دارد. دومین واکنش عزت نفس بالای فرد را نشان می‌دهد. عزت نفس بالا به شما می‌آموزد که اگر رشد نکنید و تجربیات تازه‌ای کسب نکنید، راکد باقی می‌مانید و پیشرفت نمی‌کنید.
اگر می‌خواهید در زندگی پیشرفت کنید، باید با چالش‌های تازه روبه‌رو شوید و تجربیات جدیدی بدست آورید. ممکن است در قدم اول تصور کنید که شکست می‌خورید و نگران شوید. اما شکست یک موقعیت موقت است و بهترین فرصت به منظور یادگیری است.
۳. مشکلی نیست که همه چیز را ندانید
هیچ کس دوست ندارد یک احمق به نظر برسد. در هر فرهنگی ندانستن و بی‌اطلاعی یک عیب یا شکست محسوب می‌شود. با این حال هیچ کس از تمام اطلاعات دنیا با خبر و آگاه نیست. هیچ کس از تمام علوم و اخبار دنیا آگاه نیست. هنگامی که عزت نفس بالایی داشته باشیم، متوجه می‌شویم ما به تمام علوم و اطلاعات دنیا آگاه نیستیم و هیچ جای نگرانی نیست.
شما باید بر هر چیزی که برایتان مهم است، دوست دارید و از آن لذت می‌برید، تمرکز کنید و آن را بیاموزید. بنابراین اگر پاسخ هر سوالی را نمی‌دانید، بپذیرید و خود را سرزنش نکنید. چرا که زندگی یک سفر به منظور یادگیری است.
۴. شما می پذیرید هر فردی کم و کاستی دارد
ممکن است در تمام مراحل زندگی‌تان با افرادی روبه‌رو شوید که همیشه در حال ارزیابی و سنجش اعمال و رفتار شما هستند. ممکن است اگر رفتار و ویژگی‌های شما مورد پسند آنان قرار گرفت، تشویق شوید.
بنابراین شاید نسبت به بازخوردها، رفتارتان را نیز تغییر داده باشید. با این حال هنگامی که به تغییر یک رفتار منفی می‌پردازیم، ممکن است رفتار و ویژگی‌های مثبت خودمان را فراموش کنیم و آن‌ها را نادیده بگیریم. افرادی که عزت نفس بالایی دارند می‌دانند که هر کسی ممکن است کم و کاستی در اخلاق، رفتار و زندگی فردی‌اش داشته باشد.
اگر می‌خواهید عزت نفس بالایی داشته باشید، باید بدانید که هر انسانی ممکن است در زندگی مرتکب خطا و اشتباه شود. در این صورت شما می‌توانید هر یک از خصوصیات اخلاقی خود را بپذیرید و خود را همانگونه که هستید دوست داشته باشید.
چگونه عزت نفس خود را تقویت کنیم؟
عزت نفس به معنای نظر شما نسبت به خودتان و توانایی‌تان است. شما می‌توانید عزت نفس بالا، پایین یا معمولی داشته باشید. افرادی که عزت نفس پایینی دارند، در اکثر اوقات نسبت به خود و توانایی‌شان شک دارند، احساس ناامنی می‌کنند و انگیزه ندارند. اگر شما جزء افرادی هستید که عزت نفس پایینی دارند، توصیه می‌کنیم به راهکارهای زیر توجه کنید:
۱. با خودتان مهربان باشید
سعی کنید همیشه و در هر شرایطی با خودتان مهربان باشید، خودتان را بپذیرید و خودتان را دوست داشته باشید. هنگامی که تصمیم بگیرید با خودتان مهربان باشید، هر فکر منفی را درون ذهن‌تان راه نمی‌دهید و صدای درون ذهن‌تان را به چالش می‌کشید.
برای شروع سعی کنید آنگونه که با دوستان یا فردی که دوستش دارید صحبت می‌کنید، با خودتان همانگونه صحبت کنید. در ابتدا ممکن است روش دشواری به نظر برسد، اما هر چه بیشتر تمرین کنید، به سرعت با خودتان آشتی می‌کنید.
۲. شما خودتان هستید
شما همان فرد خاص و ویژه‌ای هستید که خداوند آفریده است. شما خودتان هستید، نه کس دیگر. همین باعث تفاوت شما می‌گردد. اگر از دسته افرادی هستید که خودتان را با دیگران (ویژگی‌های ظاهری و رفتاری) مقایسه می‌کنید، به زودی احساس ناخوشایندی تجربه می‌کنید.
استاد احمد محمدی
میزان اعتماد دیگران به تو، به میزان اعتماد به نفست بستگی دارد.
شما تنها ظاهر زندگی افراد را می‌بینید و از درون زندگی آنان با خبر نیستید. بنابراین هیچ گاه درون ز ندگی خود را با ظاهر زندگی دیگران مقایسه نکنید. همیشه سعی کنید بر اهداف و دستاوردهای خود تمرکز کنید و با اهداف و داشته‌های دیگران بررسی و مقایسه نکنید.
۳. حرکت کنید
اگر می‌خواهید عزت نفس‌تان را تقویت کنید، باید حرکت کنید و تحرک بیشتری داشته باشید و تنبلی را کنار بگذارید. ورزش یکی از روش‌هایی است که باعث افزایش انگیزه درونی می‌شود.
علاوه بر این ورزش اعتماد به نفس را بیشتر می‌کند. ورزش تنها مناسب سلامت جسمانی نیست و به سلامت روان نیز کمک می‌کند. چرا که هنگام ورزش اندورفین آزاد می‌شود و شما احساس خوشایندی می‌کنید.
۴. هیچ کس کامل نیست
این جمله را همیشه آویزه ذهن‌تان کنید: هیچ کس کامل نیست. هیچ کس بدون ایراد و نقص نیست. هیچ کس مبرا از اشتباه نیست. سعی کنید بهترین ورژن خودتان باشید و خودتان را همانگونه که هستید (با تمام نواقص و ایرادات) بپذیرید.
۵. همه اشتباه می کنند
از قدیم می‌گفتند انسان جایز الخطا است. بنابراین همه ممکن است مرتکب اشتباه شوند و شما تنها فردی نیستید که در زندگی اشتباه می‌کند. شما اشتباه می‌کنید و باید از اشتباهات خود درس بگیرید، تجربه کسب کنید و در نتیجه بزرگ‌تر شوید و رشد کنید. بنابراین اگر در زندگی مرتکب اشتباه شدید، خود را مقصر ندانید، سرزنش نکنید و در ذهن‌تان کلنجار نروید. همه این احساس را تجربه کرده‌اند.
۶. چه چیزی را می توانید تغییر دهید؟
همیشه تمرکز بر هر چیزی که ندارید و نمی‌توانید تغییر دهید، آسان است، اما در این صورت به هدفی نمی‌رسید. بنابراین سعی کنید انرژی خود را به منظور شناخت هر چیزی که می‌توانید در زندگی کنترل کنید، صرف کنید. چه اقداماتی می‌توانید انجام دهید؟
۷. هر کاری که خوشحال تان می کند انجام دهید
اگر بیشتر زمان خود را به منظور کارهایی که خوشحال‌تان می‌کند، صرف کنید، به احتمال قوی افکار مثبت‌تری خواهید داشت. سعی کنید در برنامه روزانه‌تان، حتی زمان کوتاهی را صرف کارهایی که روحیه‌تان را تغییر می‌دهد و خوشحال‌تان می‌کند، کنید. در این زمان می‌توانید آشپزی کنید، کتاب بخوانید، فیلم ببینید، به گلدان‌هایتان رسیدگی کنید، موسیقی گوش دهید یا حتی استراحت کنید.
۸. قدردان و سپاسگزار باشید
سعی کنید همیشه نیمه پر لیوان را ببینید. ممکن است این جمله کمی آزار دهنده و تکراری باشد. اما چرا که نه! اگر شما نکات مثبت زندگی خود را ببینید و برای هر نعمت خود شکرگزاری کنید، چشم‌تان بر نعمت و داشته‌های زندگی‌تان باز می‌شود.
در این صورت کمتر نداشته‌هایتان را می‌بیند و ناراحت می‌شوید. بنابراین قدرت شکرگزاری را دست کم نگیرید. یک دفترچه یادداشت بردارید و شب‌ها برای هر چیز کوچک و بزرگ شکرگزاری کنید و قدردان نعمت‌هایتان باشید.
۹. به دیگران کمک کنید
قدرت مثبت کمک کردن و یاری رساندن به دیگران را فراموش نکنید. کمک کردن عزت نفس شما را بالا می‌برد. چرا که اگر به دیگران کمک کنید، روحیه خودتان تغییر می‌کند و دیدگاه مثبت‌تری نسبت به خودتان و زندگی پیدا می‌کنید.
۱۰. با افراد مثبت اندیش معاشرت کنید
دوستانی پیدا کنید که از شما تعریف کنند و نکات مثبت‌تان را ببینند تا شما احساس بهتری نسبت به خودتان پیدا کنید. معاشرت با افراد مثبت اندیش کمک می‌کند تا دیدگاه شما به زندگی و خودتان بهتر و مثبت‌تر شود و افکار منفی کمتری داشته باشید.
