کسب و کارتان در یک قاب | بوم مدل کسب و کار

مدل کسب ‌و کار چیست؟

قبل از پاسخ به سوال بوم کسب و کار بهتر است ابتدا با مفهوم مدل کسب‌ و کار آشنا شویم. بوم مدل کسب‌ و کار یک الگوی مدیریت استراتژیک است که برای توسعه مدل‌های کسب‌ و کار استفاده می‌شود. در واقع یک نمودار بصری با عناصری است که ارزش پیشنهادی یک شرکت یا محصول، زیرساخت، مشتریان و امور مالی را به طور کامل توصیف می‌کند.

مدل کسب‌ و کار می‌تواند به عنوان یک طرح کلی برای موفقیت در کسب‌ و کار، شناسایی مشتریان هدف، محصولات و جزئیات آن‌ها، منابع درآمد و … استفاده شود. قرار است مدلی طراحی کنید که تمام موارد گفته شده را در بر گیرد. مطمئنا این مدل تا حدودی گیج کننده می‌شود، زیرا نیازمند طراحی صفحات بسیار زیادی است.

حال اگر قرار باشد این موارد را به ذهن بسپارید واقعا سخت و گیج کننده می‌شود.

تعریف بوم مدل کسب و کار

درست در این مرحله بوم مدل کسب‌ و کار به میان می‌آید. با استفاده از بوم می‌توانید تمام موارد گفته شده و جزئیات مرتبط با کسب‌ و کار خود را تنها در یک صفحه و به صورت کاملا واضح نمایش دهید.

به گفته مشاوره کسب و کار حرفه ای، استفاده از بوم برای هر نوع کسب‌ و کار و با هر اندازه‌ای امکان پذیر است.

معرفی بخش‌های مختلف بوم مدل کسب‌ و کار

همان‌طور که گفته شد بوم مدل کسب‌ و کار برای تمام فعالیت‌ها و کسب‌ و کارهای مختلف قابل استفاده است. در زیر نمونه‌ای از آن را مشاهده می‌کنید.

این ابزار شامل 9 بخش اصلی است که در تصویر نمایش داده شده‌اند. در ادامه به توضیح هر کدام از بخش‌ها می‌پردازیم.

بوم مدل کسب و کار | بخش مشتریان

در این قسمت باید جزئیات کاملی از مشتریان کسب‌ و کار خود وارد کنید. سن، محل زندگی، جنسیت و بسیاری از ویژگی‌هایی که بر فعالیت شما تأثیر می‌گذارند. برای تقسیم بندی مشتریان در دسته‌های مختلف نکات مختلفی را باید رعایت کنید.

• فعالیت شما چه نیازهایی از مشتریان برطرف می‌کند؟
• چه افرادی به دنبال استفاده از فعالیت‌ها و کسب‌ و کار ما هستند؟
• چه افرادی در کسب‌ و کار شما تاثیر گذار هستند؟

علاوه بر آن باید اندازه بازار را برآورد کرده و تعداد مشتریان را در هر بخش به طور دقیق مشخص کرد. این موضوع می‌تواند در شناخت خرد و کلان بازار به شما کمک کند.

برای درک بهتر تاثیر این بخش، به مقاله اصول متقاعد سازی مشتری مراجعه نمایید.

بوم مدل کسب و کار | ارتباط با مشتری

در بخش گذشته در مورد شخصیت مشتریان و دسته‌بندی آن‌ها صحبت کردیم که باعث شناخت بیشتر مشتریان می‌شود. اما نکته مهم این است که ارتباط شما با مشتریان به چه صورت است؟ کسب‌ و کار شما به صورت آنلاین است؟ با مشتریان ملاقات حضوری دارید؟

روش‌های مختلفی برای ارتباط میان شما و مشتریان وجود دارد، از جمله :

• ارتباط حضوری
• ارتباط از طریق واسطه‌ها
• آنلاین
• تلفنی
• شرکت در رویدادها

به این منظور می‌توانید یک نقشه سفر کاربر طراحی کنید که نقاط تعامل و روش‌های مناسب برای تعامل با مشتریان را مشخص می‌کند. علاوه بر آن می‌توانید فعالیت‌های خود را به عنوان یک کسب‌ و کار مشخص کنید و از آن برای راه اندازی باشگاه مشتریان استفاده کنید.

بوم مدل کسب و کار | ارزش پیشنهادی

مهم‌ترین موضوعی که در این بخش عنوان می‌شود این است که فعالیت و کسب‌ و کار شما چه ویژگی متمایزی نسبت به سایر رقبا ارائه می‌دهد؟ این ارزش می‌تواند به صورت کمی یا کیفی باشد.

به عنوان مثال طراحی، کاهش قیمت، نوآوری، در دسترس بودن و ویژگی‌های دیگری که کسب‌ و کار شما را متمایز می‌کند.

بوم مدل کسب و کار | کانال‌ها

ارزش پیشنهادی فعالیت و کسب‌ و کار شما از چه طریقی به مشتریان ارائه می‌شود؟

در این زمینه کانال‌ها و مسیرهای ارتباطی مختلفی وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. در هر حال باید آدرس این کانال‌ها را در این بخش ذکر کنید.

مثلا اگر مثل تیم آکادمی بازار یک وبسایت دارید، آدرس آن را درج کنید.

روش‌های مختلفی برای ارائه محصولات و خدمات به مشتریان وجود دارد که با توجه به نوع فعالیت می‌توان از آن‌ها استفاده نمود که برخی از این کانال ها شامل :

1. وبسایت شما
2. شبکه های اجتماعی شما
3. کانال های ارتباطی شما
4. روش های سنتی ارتباط با مشتری

وجود دارد.

در هر صورت پس از انتخاب روش موردنظر، آن را در این بخش قرار دهید.

بوم مدل کسب و کار | فعالیت‌های کلیدی

مهم‌ترین و اساسی‌ترین فعالیت‌هایی که شرکت به منظور ارائه ارزش پیشنهادی به مشتریان انجام می‌دهد، فعالیت‌های کلیدی شرکت نامیده می‌شوند. فعالیت‌های کلیدی در واقع مهم‌ترین فعالیت‌هایی هستند که حذف آن‌ها باعث حذف کسب‌ و کار می‌شود و نقش مهمی در پیشبرد اهداف دارند.

این فعالیت‌ها ماهیت اصلی کسب‌ و کار هستند و باید در این بخش به طور کامل معرفی شوند.

بوم مدل کسب و کار | شرکای کلیدی

این بخش در مورد ارتباط فعالیت و کسب‌ و کار شما با سایر شرکا و رقیبان اطلاعاتی را ارائه می‌دهد. نکته‌ای که در مورد کسب‌ و کارهای مختلف وجود دارد این است که، هیچ کسب‌ و کاری نمی‌تواند تمام بخش‌های فعالیت را به تنهایی انجام دهد، زیرا از نظر زمان و هزینه امکان‌پذیر نیست.

ارتباط با سایر رقبا و کسب‌ و کارهای مختلف می‌تواند در رشد و پیشرفت و انجام درست و اصولی کارها کمک کند. به همین دلیل است که ارتباط میان کسب‌ و کارها اهمیت زیادی دارد.

بسته به نوع فعالیت و کسب‌ و کار، ممکن است با بخش‌های مختلفی ارتباط برقرار شود. آژانس‌های تبلیغاتی، شرکت‌های مشاوره‌ای، شرکت‌های تأمین کننده مواد اولیه، شرکت‌های حمل‌ و نقل، موسسات مالی و اعتباری از جمله مواردی هستند که کسب‌ و کارهای مختلف با توجه به نیاز خود با آن‌ها در ارتباط هستند.

قطعا هیچ کسب‌ و کاری نمی‌تواند تمام نیازهای خود را تأمین کند، به همین دلیل در بسیاری از موراد از متخصصان در آن حوزه کمک می‌گیرد.

بوم مدل کسب و کار | منابع کلیدی

هر فعالیت و کسب‌ و کاری به منابعی نیاز دارد تا به صورت درست و اصولی انجام شود. در واقع انجام فعالیت و رسیدن به اهداف بدون این منابع امکان‌پذیر نیست. به این منظور می‌توانید هرکدام از منابع را به تنهایی حذف کنید تا متوجه تأثیر و اهمیت آن در کسب‌ و کار شوید.

1. مالی
2. انسانی
3. فیزیکی
4. فکری

مهم‌ترین منابع در هر فعالیت و بوم مدل کسب‌ و کار هستند.

منابع مالی کسب و کار

به میزان پولی که برای راه‌اندازی و انجام فعالیت مورد نظر نیاز است گفته می‌شود. هر فعالیتی برای شروع و موفقیت به منابع مالی نیاز دارد.

منابع انسانی کسب و کار

فعالیت‌های مختلف با توجه به حوزه کاری به نیروهای متخصص و با تجربه نیاز دارند. برای تعیین نیروی منابع انسانی باید به طور دقیق بدانید که به چه توانمندی‌ها و تخصص‌‌هایی نیاز دارید و با توجه این نکات برای استخدام افراد اقدام نمایید.

منابع فیزیکی کسب و کار

به تجهیزات و امکانات موردنیاز برای انجام فعالیت منابع فیزیکی گفته می‌شود. این هزینه‌ها برای تأمین وسایل مختلفی از جمله میزکار، کامپیوتر، تجهیزات اداری و … استفاده می‌شود.

منابع فکری کسب و کار

منابعی مانند داشتن تخصص، مجوزها و دانش کافی برای موفقیت در کسب‌ و کار در این دسته قرار می‌گیرند. این نوع منابع کمتر به چشم می‌آیند اما اهمیت فراوانی در موفقیت کسب‌ و کار دارند.

بوم مدل کسب و کار | جریان‌های درآمدی

تمام کسب‌ و کارها فعالیت خود را برای کسب‌ درآمد انجام می‌دهند. جریان‌های درآمدی به روش یا روش‌هایی گفته می‌شود که کسب‌ و کار شما از طریق آن‌ها به درآمد می‌رسد. هر کسب‌ و کاری جریان درآمدی متفاوتی دارد و ممکن است از چندین روش به درآمدزایی بپردازد.

تمام مسیرهایی که از طریق آن‌ها درآمدی برای کسب‌ و کار حاصل می‌شود، در این بخش به همراه میزان درآمد و اولویت هر کدام در بوم مدل کسب و کار ذکر می‌شوند.

بوم مدل کسب و کار | ساختار هزینه‌‌

هر کسب‌ و کاری در زمینه‌های مختلف هزینه می‌کند. میزان هزینه‌ای که برای هر بخش از فعالیت در نظر گرفته می‌شود، در این بخش ذکر می‌شود. این بخش یکی از مهم‌ترین بخش‌های بوم کسب‌ و کار است. برای نوشتن و تکمیل این قسمت از بوم مدل کسب و کار باید ابتدا بخش‌های مختلف فعالیت را به همراه هزینه هر کدام مشخص کنید. سهم هر کدام از هزینه‌های موجود را مشخص و هزینه‌ها را اولویت بندی کنید.

به عنوان مثال هزینه‌های مربوط‌ به تبلیغات، نیروی انسانی، انبارداری، تکنولوژی و … را مشخص کنید. هزینه‌های مشخص شده را بر اساس اولویت در بخش ساختار هزینه ذکر کنید. به این صورت این بخش از بوم مدل کسب‌ و کار تکمیل می‌شود.

توجه داشته باشید هرچه بخش‌های مختلف بوم کسب‌ و کار را دقیق‌تر و با جزئیات کامل‌تری بنویسید، بوم مفیدتری خواهد بود.

اهمیت استفاده از بوم مدل کسب‌ و کار

در زمان‌های گذشته الگوهای کسب‌ و کار متفاوت بود. صاحبان کسب‌ و کار تنها به دنبال پاسخ سه سوال بودند، چه چیزی می‌فروشند، چه میزان فروش دارند و چه میزان سود دریافت می‌کنند. اما امروزه روند کاری تا حدودی تغییر کرده و الگوهای کسب‌ و کار نیز متفاوت شده‌اند.

زمانی که یک بوم مدل کسب‌ و کار طراحی می‌کنید و به مشتریان یا شرکای خود نشان می‌دهید :

1. به این صورت دیگر لازم نیست هربار توضیحات را  برای افراد ارائه دهید.
2. با نمایش بوم مدل کسب‌ و کار خود به سرمایه گذاران اطلاعات جامعی را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهید راحت‌تر در مورد سرمایه گذاری تصمیم می‌گیرند.

علاوه بر آن زمانی که اطلاعات کاملی در یک نگاه از فعالیت شما ارائه می‌شود افراد بیشتری تمایل به سرمایه گذاری نشان می‌دهند. در این حالت بوم کسب‌ و کار شما به صورت دقیق طراحی شده و با تعیین میزان ورودی، میزان خروجی را نشان می‌دهد.

بوم مدل کسب‌ و کار بسیار انعطاف پذیر است و با تحلیل و بررسی آن می‌توانید برای تغییر عناصر اقدام نمایید. هر گونه تغییری را اعمال کنید و تأثیر آن را بر کل چرخه فعالیت مشاهده کنید.

مزایای استفاده از بوم کسب و کار

• شفافیت فرایند های جاری در کسب و کار شما بسیار بالا می رود.
• روند پیاده سازی مدل کسب و کار سرعت بیشتری می گیرد.
• مدیریت در همه بخش ها بسیار ساده تر می شود.
• بازدهی کسب و کار را به شدت بالا می برد.
• هدف گذاری و برنامه ریزی با بوم مدل کسب و کار بسیار ساده تر می شود زیرا که شما همه چیز را در یک قاب می بینید.

سخن آخر

برای موفقیت در کسب‌ و کارهای مختلف به ابزارهای مهمی نیاز است. یکی از مهم‌ترین ابزارهایی که در فعالیت‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، بوم مدل کسب‌ و کار است. این ابزار اطلاعات و جزئیات کاملی از فعالیت را ارائه می‌دهد. در این مقاله به طور مفصل در مورد بوم کسب‌ و کار صحبت شد. شما هم در کسب‌ و کار خود از بوم مدل کسب‌ و کار استفاده می‌کنید؟

اگر در این خصوص سوالی دارید می توانید با همکاران ما در آکادمی توسعه کسب و کار آکادمی بازار صحبت کنید.