بازاریابی شبکه ای یا نتورک مارکتینگ چیست؟
بازاریابی شبکه ای، که به نتورک مارکتینگ هم معروف است، یک مدل کسب و کار است که در آن، شرکت‌ها محصولات یا خدمات خود را به جای استفاده از کانال‌های سنتی توزیع مانند فروشگاه‌ها، از طریق شبکه‌ای از توزیع کنندگان مستقل به مصرف کنندگان نهایی می‌رسانند.
در این مدل، توزیع کنندگان (که به آنها نماینده یا بازاریاب هم می‌گویند) محصولات را به طور مستقیم به مشتریان می‌فروشند و همچنین می‌توانند افراد جدیدی را به شبکه جذب کنند تا به عنوان توزیع کننده فعالیت کنند.
درآمد توزیع کنندگان از دو طریق حاصل می‌شود:
- کمیسیون فروش: به ازای هر محصولی که به طور مستقیم به مشتری می‌فروشند، پورسانت دریافت می‌کنند.
- کمیسیون گروه: از فروش محصولاتی که توسط توزیع کنندگانی که آنها جذب شبکه کرده‌اند، به فروش می‌رسد، پورسانت دریافت می‌کنند.
تفاوت بازاریابی شبکه‌ای و ساختار هرمی
بازاریابی شبکه ای و ساختار هرمی دو مدل کسب و کار مجزا هستند که اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند. در حالی که هر دو مدل از شبکه سازی برای جذب افراد جدید استفاده می‌کنند، تفاوت‌های کلیدی بین آنها وجود دارد که تمایز آنها را حیاتی میکند.
ساختار هرمی یک طرح غیرقانونی است که در آن تمرکز بر جذب افراد جدید به جای فروش محصولات یا خدمات است. در این طرح، اعضای جدید برای پیوستن به شبکه باید هزینه ای را بپردازند و سود آنها عمدتاً از کمیسیون جذب افراد جدید به دست می‌آید، نه از فروش محصولات.
در مقابل، بازاریابی شبکه ای قانونی است و بر فروش محصولات یا خدمات تمرکز دارد. در این مدل، اعضای جدید برای پیوستن به شبکه نیازی به پرداخت هزینه ندارند و سود آنها عمدتاً از کمیسیون فروش محصولات یا خدمات به دست می‌آید، چه توسط خودشان و چه توسط توزیع کنندگانی که آنها جذب شبکه کرده‌اند.
بازاریابی شبکه ای چگونه کار میکند؟
بازاریابی شبکه‌ای (MLM) یک مدل کسب‌وکار است که در آن فروشندگان مستقل محصولات یا خدمات یک شرکت را مستقیماً به مشتریان نهایی می‌فروشند و همچنین با جذب فروشندگان جدید، شبکه‌ای از فروشندگان زیرمجموعه ایجاد می‌کنند. این فروشندگان می‌توانند از فروش شخصی خود و همچنین از فروش زیرمجموعه‌های خود درآمد کسب کنند. برای درک بهتر نحوه کارکرد بازاریابی شبکه‌ای، می‌توان مراحل و اصول کلی آن را به صورت زیر بیان کرد:
1. عضویت و خرید اولیه
افراد علاقه‌مند به فعالیت در بازاریابی شبکه‌ای ابتدا به عنوان عضو شرکت ثبت‌نام می‌کنند. این ثبت‌نام معمولاً شامل پرداخت یک هزینه اولیه یا خرید یک بسته محصولات است که به فروشندگان جدید امکان می‌دهد تا با محصولات آشنا شوند و نمونه‌هایی برای فروش داشته باشند.
2. فروش محصولات
فروشندگان مستقل محصولات یا خدمات شرکت را مستقیماً به مشتریان نهایی می‌فروشند. این فروش می‌تواند به صورت حضوری، آنلاین یا از طریق بازاریابی مستقیم انجام شود. فروشندگان از فروش هر محصول کمیسیون دریافت می‌کنند.
3. جذب و آموزش زیرمجموعه‌ها
فروشندگان همچنین می‌توانند افراد جدیدی را به شبکه خود جذب کنند. این افراد جدید به عنوان زیرمجموعه‌های فروشنده اصلی ثبت‌نام می‌کنند و فرآیند مشابهی را طی می‌کنند. فروشنده اصلی مسئول آموزش و پشتیبانی از زیرمجموعه‌های خود است.
4. درآمد از زیرمجموعه‌ها
یکی از مزایای کلیدی بازاریابی شبکه‌ای، امکان کسب درآمد از فروش زیرمجموعه‌ها است. فروشنده اصلی می‌تواند از فروش محصولات توسط زیرمجموعه‌های خود و همچنین از جذب زیرمجموعه‌های جدید توسط آنها کمیسیون دریافت کند. این درآمد معمولاً به صورت درصدی از فروش زیرمجموعه‌ها محاسبه می‌شود.
5. رشد و گسترش شبکه
با گذشت زمان و افزایش تعداد زیرمجموعه‌ها، شبکه فروشنده اصلی گسترش می‌یابد. هرچه تعداد زیرمجموعه‌ها و حجم فروش افزایش یابد، درآمد فروشنده اصلی نیز بیشتر می‌شود. این مدل به فروشندگان امکان می‌دهد تا به تدریج شبکه‌ای گسترده و پایدار ایجاد کنند.
6. پاداش‌ها و مشوق‌ها
بسیاری از شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای برنامه‌های پاداش و مشوق‌های ویژه‌ای برای فروشندگان خود دارند. این پاداش‌ها می‌تواند شامل جوایز نقدی، سفرهای تفریحی، محصولات رایگان و سایر مزایا باشد که به فروشندگان انگیزه می‌دهد تا به عملکرد بهتری دست یابند.
7. استفاده از فناوری و بازاریابی دیجیتال
بسیاری از شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای از ابزارهای دیجیتال و فناوری‌های مدرن برای تسهیل فرآیند فروش و جذب زیرمجموعه‌ها استفاده می‌کنند. این ابزارها شامل وب‌سایت‌ها، اپلیکیشن‌های موبایل، شبکه‌های اجتماعی و سیستم‌های مدیریت مشتریان (CRM) است که به فروشندگان کمک میکند تا کارایی بیشتری داشته باشند.
نمونه‌ای از فرآیند کارکرد بازاریابی شبکه‌ای:
- ثبت‌نام: شما به عنوان فروشنده جدید در یک شرکت بازاریابی شبکه‌ای ثبت‌نام می‌کنید.
- خرید بسته اولیه: یک بسته محصولات را خریداری می‌کنید تا با محصولات آشنا شوید.
- فروش مستقیم: محصولات را به دوستان، خانواده و مشتریان نهایی می‌فروشید و کمیسیون دریافت می‌کنید.
- جذب زیرمجموعه: افراد جدیدی را به عنوان فروشنده جذب کرده و آنها را آموزش می‌دهید.
- درآمد از شبکه: از فروش محصولات توسط زیرمجموعه‌ها و همچنین جذب زیرمجموعه‌های جدید توسط آنها کمیسیون دریافت می‌کنید.
- گسترش شبکه: با گسترش شبکه زیرمجموعه‌ها، درآمد شما نیز افزایش می‌یابد.
بازاریابی شبکه‌ای با ساختار چندسطحی و امکان کسب درآمد از فروش مستقیم و شبکه‌ای، فرصتی مناسب برای افراد فراهم میکند تا با تلاش و مدیریت صحیح، به درآمدهای قابل توجهی دست یابند.
ویژگی های بازاریابی شبکه ای
بازاریابی شبکه‌ای دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را از دیگر روش‌های بازاریابی متمایز میکند. این ویژگی‌ها شامل ساختار فروش، شیوه‌ی کسب درآمد و پتانسیل رشد است که در ادامه به توضیح آنها می‌پردازیم:
– ساختار شبکه‌ای و چندسطحی
بازاریابی شبکه‌ای بر پایه ایجاد یک شبکه از فروشندگان مستقل بنا شده است. این فروشندگان نه تنها محصولات و خدمات شرکت را به فروش می‌رسانند، بلکه با جذب افراد جدید و آموزش آنها، شبکه‌ای از فروشندگان ایجاد می‌کنند. هر فروشنده می‌تواند زیرمجموعه‌ای از فروشندگان را تحت پوشش خود قرار دهد و از فروش آنها نیز سود ببرد.
– درآمد چندگانه
یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های بازاریابی شبکه‌ای، امکان کسب درآمد چندگانه است. فروشندگان از دو طریق می‌توانند درآمد کسب کنند:
- فروش مستقیم محصولات: دریافت کمیسیون از فروش محصولات به مشتریان.
- کمیسیون شبکه‌ای: کسب درآمد از فروش زیرمجموعه‌ها و شبکه‌ای که ایجاد کرده‌اند.
– نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه کم
شروع به کار در بازاریابی شبکه‌ای معمولاً نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه زیادی ندارد. افراد می‌توانند با خرید یک بسته اولیه محصولات یا پرداخت یک حق عضویت کوچک، فعالیت خود را آغاز کنند. این ویژگی باعث می‌شود افراد بیشتری توانایی ورود به این حوزه را داشته باشند.
– آموزش و پشتیبانی مستمر
شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای معمولاً برنامه‌های آموزشی جامعی برای فروشندگان خود ارائه می‌دهند. این آموزش‌ها شامل تکنیک‌های فروش، مدیریت زمان، بازاریابی دیجیتال و ارتباطات موثر می‌شود. همچنین، پشتیبانی مداوم از طرف شرکت و اعضای ارشد شبکه کمک میکند تا فروشندگان در مسیر رشد و موفقیت قرار گیرند.
– انعطاف‌پذیری در زمان و مکان کار
یکی از ویژگی‌های مهم بازاریابی شبکه‌ای، انعطاف‌پذیری بالا در زمان و مکان کار است. فروشندگان می‌توانند به صورت پاره‌وقت یا تمام‌وقت فعالیت کنند و زمان‌بندی کار خود را بر اساس نیازها و شرایط شخصی تنظیم کنند. این انعطاف‌پذیری به ویژه برای افرادی که دارای مشغله‌های دیگر یا تعهدات خانوادگی هستند، بسیار جذاب است.
– پتانسیل رشد بالا
بازاریابی شبکه‌ای به دلیل ساختار چندسطحی و امکان جذب زیرمجموعه‌های بیشتر، پتانسیل رشد بسیار بالایی دارد. فروشندگان موفق می‌توانند با گسترش شبکه خود و افزایش فروش، به درآمدهای قابل توجهی دست یابند.
– محصولات و خدمات متنوع
شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای اغلب محصولات و خدمات متنوعی را ارائه می‌دهند که می‌تواند شامل محصولات بهداشتی و زیبایی، مکمل‌های غذایی، محصولات خانگی، خدمات مالی و غیره باشد. این تنوع باعث می‌شود تا فروشندگان بتوانند بر اساس علاقه و تخصص خود، محصولات مناسب را برای فروش انتخاب کنند.
– تقویت مهارتهای فردی
فعالیت در بازاریابی شبکه‌ای به فروشندگان کمک میکند تا مهارتهای مختلفی از جمله مهارتهای ارتباطی، مدیریت زمان، مذاکره و رهبری را تقویت کنند. این مهارت‌ها نه تنها در زمینه کاری بلکه در زندگی شخصی نیز مفید و ارزشمند هستند.
بازاریابی شبکه‌ای با ویژگی‌های منحصر به فرد خود، فرصتی مناسب برای کسب درآمد و توسعه فردی فراهم میکند. با درک و بهره‌برداری از این ویژگی‌ها، فروشندگان می‌توانند به موفقیت‌های بزرگی دست یابند و شبکه‌ای پایدار و پرسود ایجاد کنند.
مزایا و معایب بازاریابی شبکه ای
بازاریابی شبکه‌ای (MLM) دارای مزایا و معایب خاصی است که هر فردی قبل از ورود به این حوزه باید از آنها آگاه باشد. در ادامه به بررسی این مزایا و معایب می‌پردازیم:
مزایای بازاریابی شبکه ای
- پتانسیل درآمد بالا: برخی از توزیع کنندگان در بازاریابی شبکه ای به درآمدهای قابل توجهی دست پیدا می‌کنند.
- انعطاف پذیری: معمولاً ساعات کاری انعطاف پذیری دارد و می‌توانید به عنوان شغل پاره وقت یا تمام وقت به آن بپردازید.
- فرصت‌های رهبری: می‌توانید در سلسله مراتب شرکت ارتقا پیدا کنید و به رهبر تیم تبدیل شوید.
- مالکیت کسب و کار خود: شما صاحب کسب و کار خود هستید و می‌توانید رئیس خود باشید.
معایب بازاریابی شبکه ای
- عدم تضمین درآمد: هیچ تضمینی برای کسب درآمد در بازاریابی شبکه ای وجود ندارد و بسیاری از توزیع کنندگان کمتر از حداقل دستمزد درآمد دارند.
- اشباع بازار: بازار برخی از محصولات و خدمات اشباع شده است و یافتن مشتریان جدید می‌تواند دشوار باشد.
- هزینه‌های اولیه: ممکن است برای شروع کار در بازاریابی شبکه ای به سرمایه گذاری اولیه برای خرید محصولات یا کیت‌های آموزشی نیاز داشته باشید.
- نگرانی‌های اخلاقی: برخی از شرکت‌های بازاریابی شبکه ای به خاطر استفاده از روش‌های غیراخلاقی برای جذب و حفظ توزیع کنندگان مورد انتقاد قرار گرفته‌اند.
نکات مهم قبل از پیوستن به یک شرکت بازاریابی شبکه ای:
- درباره شرکت تحقیق کنید: سابقه شرکت، محصولات یا خدمات آن و طرح جبران خسارت را بررسی کنید.
- با توزیع کنندگان فعلی صحبت کنید: با توزیع کنندگان فعلی شرکت صحبت کنید تا در مورد تجربیاتشان بپرسید.
- طرح کسب و کار خود را ایجاد کنید: قبل از اینکه پولی به شرکت بدهید، یک طرح کسب و کار برای خود ایجاد کنید.
- مراقب کلاهبرداری ها باشید: برخی از شرکت های بازاریابی شبکه ای کلاهبرداری هستند. قبل از پیوستن به هر شرکتی، حتماً آن را بررسی کنید.
سخن پایانی
بازاریابی شبکه‌ای با توجه به ساختار منحصر به فرد و پتانسیل بالای درآمدزایی، به عنوان یکی از روش‌های موثر و پرطرفدار در دنیای کسب‌وکار مدرن شناخته می‌شود. این روش با ارائه فرصت‌های انعطاف‌پذیر برای کسب درآمد و توسعه مهارتهای فردی، امکان موفقیت و رشد حرفه‌ای را برای بسیاری از افراد فراهم می‌آورد. با این حال، برای دستیابی به موفقیت در بازاریابی شبکه‌ای، نیاز به تلاش، آموزش مستمر و مدیریت صحیح شبکه وجود دارد.
مزایای بازاریابی شبکه‌ای آن را به یک گزینه جذاب برای کارآفرینان و علاقه‌مندان به فروش مستقیم تبدیل کرده است. از سوی دیگر، اهمیت انتخاب شرکت‌های معتبر و بررسی دقیق شرایط کاری و پاداش‌ها، نقش کلیدی در جلوگیری از مشکلات و سوءاستفاده‌های احتمالی دارد.
در نهایت، بازاریابی شبکه‌ای با ارائه فرصت‌های جدید برای درآمدزایی و رشد حرفه‌ای، می‌تواند به عنوان یک راهکار موثر در دستیابی به اهداف مالی و شخصی مورد توجه قرار گیرد. با درک دقیق اصول و ویژگی‌های این روش و بهره‌برداری از آموزش‌ها و پشتیبانی‌های موجود، فروشندگان می‌توانند به موفقیت‌های بزرگی دست یابند و شبکه‌ای پایدار و سودآور ایجاد کنند.
